در گذار از دوران پیشامدرن به مدرن ، جامعه ی ایران در سطوح مختلف دگرگون شد. در طی این گذار ، «سرحدات» به «مرز» بدل شد؛ «قلمرو جغرافیایی» شکل گرفت؛ و همزمان با تغییرات مذکور ، اعمال حاکمیت سیاسی از حالت «دولت مستعجل» فراتر رفت و «دولت مدرن» به معنای اخص کلمه، تشکیل شد. ساختاری ایستا و باثبات که درون آن ، برای نخستین بار، ضمن تمرکز انحصاری اعمال جبر مشروع در سرزمین ، امکان دخالت گری موثر در قلمرو حاکمیت فراهم شد.
تبیینی این گونه از وضعیت معاصر ایران ، پیش از هر چیز، بیانگر آن است که برای فهم جامعه ی ایران، به جای درگیر شدن با «محتوای ایدئولوژیکی ای» که مشروعیت بخش اعمال حاکمیت دولتی است، لازم است که به «فرم اعمال حاکمیت» پرداخت. در متن حاضر، تلاش بر آن است تا با همین گزاره و تأمل در آن، چشم اندازی به اقتصاد سیاسی دولت مدرن در ایران گشوده شود که شاید بتوان گفت طرح آن پیش از این مغفول مانده بود.
درباره نویسنده:
ابراهیم توفیق (۱۳۳۸ در آبادان)، جامعهشناس و مترجم اهل ایران است. وی به جامعهشناسی تاریخی گرایش داشته و عمدهٔ پژوهشها و نظریات وی در ارتباط با جامعهشناسی تاریخی و جامعهشناسی علم بودهاست. ابراهیم توفیق در سال ۱۳۳۸ در آبادان به دنیا آمد. او برای تحصیل در رشتهٔ جامعهشناسی به آلمان رفت و از دانشگاه گوته فرانکفورت با درجهٔ دکترا در این رشته دانشآموخته شد. سپس به ایران بازگشت و در دانشکدهٔ علوم اجتماعی دانشگاه علامه طباطبایی تهران به تدریس پرداخت. با این حال پس از مدتی در دوران ریاست صدرالدین شریعتی بر این دانشگاه، به همراه استادان سرشناس دیگری در رشتههای علوم انسانی به مانند پرویز پیران، شیرین احمدنیا، شهلا اعزازی، نعمتالله فاضلی و حسن نمکدوست، از این دانشگاه اخراج شد.